Wannéér de term ROCKABILLY precies opdook in de geschiedenis van de lichte muziek, is niet helemaal duidelijk. Dan hebben we over het begrip ROCK AND ROLL meer zekerheid, als het er om gaat de oorsprong van die naam te onderzoeken.
ALAN FREED namelijk was de man die al in 1951 twee veel voorkomende kreten in de muziek van toen: "Rock" en "Roll" aan elkaar koppelde tot "Rock-And-Roll". Van de ROCKABILLY muziek kunnen we zeggen dat deze eigenlijk de voorloper was van de Rock and Roll muziek.
ALAN FREED namelijk was de man die al in 1951 twee veel voorkomende kreten in de muziek van toen: "Rock" en "Roll" aan elkaar koppelde tot "Rock-And-Roll". Van de ROCKABILLY muziek kunnen we zeggen dat deze eigenlijk de voorloper was van de Rock and Roll muziek.
Verwarrend wordt het echter als ik zeg dat de term Rockabilly pas in 1955 voor het eerst werd gebruikt, en dat deze muzieksoort vanaf toen dan ook "officieel" bestond. Later werd de Rockabilly gezien als een onderdeel van de Rock & Roll.
De oorspronkelijke schrijfwijze van Rockabilly was "ROCK-A-BILLY", of afgekort "R-A-B". Verwar deze afkorting niet met "R & B" Rhythm and Blues.
Voor de duidelijkheid even een korte schets van het ontstaan van de populaire muziek:
1900 - De BLUES en de JAZZ
1920 - De FOLK en COUNTRY AND WESTERN
1940 - De SWING en de BOOGIE WOOGIE
1945 - De RHYTHM AND BLUES
1955 - De ROCKABILLY en de ROCK AND ROLL
1965 - De MERSEY BEAT
Dit is natuurlijk een grof overzicht, er zijn nog ettelijke andere stromingen en onderverdelingen te noemen, maar in grote lijnen heeft de hedendaagse popmuziek zijn oorsprong te danken aan deze stijlen.
De oorspronkelijke schrijfwijze van Rockabilly was "ROCK-A-BILLY", of afgekort "R-A-B". Verwar deze afkorting niet met "R & B" Rhythm and Blues.
Voor de duidelijkheid even een korte schets van het ontstaan van de populaire muziek:
1900 - De BLUES en de JAZZ
1920 - De FOLK en COUNTRY AND WESTERN
1940 - De SWING en de BOOGIE WOOGIE
1945 - De RHYTHM AND BLUES
1955 - De ROCKABILLY en de ROCK AND ROLL
1965 - De MERSEY BEAT
Dit is natuurlijk een grof overzicht, er zijn nog ettelijke andere stromingen en onderverdelingen te noemen, maar in grote lijnen heeft de hedendaagse popmuziek zijn oorsprong te danken aan deze stijlen.
De popmuziek (dit woord is eigenlijk een afkorting van "populaire muziek") is ontstaan in Amerika, zou men kunnen zeggen. Behalve de MERSEY BEAT zijn alle bovengenoemde stijlen Amerikaanse 'vindingen'.
Tot aan de vijftiger jaren was er een zeer strikte scheiding tussen muziek van de blanke, en muziek van de zwarte Amerikaanse bevolking. De Blues, de Jazz en de Rhythm and Blues waren de muziek van de negers. De Country and Western was een puur blanke aangelegenheid, de BIG BANDS die Swing-muziek speelden waren voornamelijk blank en de Boogie Woogie uit de veertiger jaren werd door zowel zwart als blank geadopteerd.
De negermusici hadden echter uitsluitend zwart publiek en de blanke musici werkten uitsluitend voor blank Amerika. En ook de diskjockeys uit die tijd werkten niet bevorderlijk voor het opheffen van deze scheidingen. Dit had dan tot gevolg dat zwarte muziek nauwelijks op de radio aan bod kwam, want de diskjockeys waren alle blank. De algemeen gebruikte term voor zwarte muziek uit die tijd was "RACE MUSIC" (rassenmuziek), en die term werd gebezigd om afkeuring voor die muziek uit te drukken.
De al genoemde ALAN FREED, die ook diskjockey was, doorbrak de scheidingsmuur tussen blank en zwart. Hij draaide alle platen die hij goed vond, ongeacht of ze door negers of blanken gemaakt waren.
De COUNTRY AND WESTERN muziek is van essentieel belang geweest voor het ontstaan van de Rockabilly muziek. Een van de nevenstijlen van de Country & Western was (en is nog steeds) de HILLBILLY. De Hillbilly muziek is ontstaan onder invloed van de veertiger jaren Swing en Boogie Woogie. Het is zuivere Country & Western, met als basisinstrumenten de gitaar, de viool ('Fiddle' in het Engels), de 'steelguitar' (ook wel Hawaiian-gitaar genoemd) en de grote staande contrabas. Alles werd akoestisch gespeeld, zonder versterking dus. Eigenlijk kun je zeggen dat de Hillbilly muziek, evenals de WESTERN-SWING (ook een onderdeel van de Country & Western, maar dan met Jazz-achtige invloeden), zoals die gespeeld werd in de veertiger en begin vijftiger jaren, al een soort Rockabilly was.
De Hillbilly, de Western-Swing en de Rockabilly hebben alle drie als kenmerk dat ze overwegend snel (in 'uptempo') gespeeld worden.
Ik sprak al over Alan Freed, die volop Rhythm and Blues, negermuziek dus, draaide in zijn radioprogramma's. Mede daardoor begon de Rhythm and Blues langzaamaan door te sijpelen in de andere muzieksoorten, en met name in de "blanke" muziek.
De Hillbilly-zanger die van onschatbaar belang is geweest voor alle latere muziek (en tot op heden door zijn composities nog steeds is), en in het bijzonder voor de Rockabilly, was HANK WILLIAMS. Vanaf 1945 tot aan zijn dood in 1953 heeft hij heel wat wereldberoemde composities geproduceerd, waaronder "JAMBALAYA". In Hank Williams' muziek zaten heel wat negerblues invloeden, elementen die ook in de latere Rockabilly van groot belang waren.
Een ander figuur die later wereldberoemd zou worden, was in dezelfde tijd als Hank Williams zijn grootste successen beleefde, nog een echte "Hillbilly":
BILL HALEY. Vanaf 1945 maakte deze Bill Haley nog zuivere Country/Hillbilly/Western-Swing muziek. Maar Bill Haley was steeds gefascineerd geweest door Blues en Rhythm & Blues-zangers, en vanaf 1950 begon hij dan ook songs van die mensen op zijn repertoire te zetten. Vooral de Rhythm and Blues zanger JOE TURNER inspireerde Bill Haley.
Haley's muziek is niet direct onder Rockabilly te rangschikken. Enerzijds was zijn muziek nog teveel Hillbilly en anderzijds was het teveel Rhythm and Blues. Bill Haley gebruikte op zijn platen naast het bekende Hillbilly instrumentarium ook instrumenten als accordeon en saxofoon.
Ik noemde reeds de Rhythm and Blues zanger JOE TURNER, die een echte "Shouter" was. Het woord "Shouter" is moeilijk te vertalen, omdat de letterlijke vertaling "Schreeuwer" betekent. In elk geval is duidelijk dat Joe Turner een luidruchtige zanger was. FATS DOMINO daarentegen, ook een Rhythm and Blues zanger, had een veel zachter stemgeluid. Hij werkte in dezelfde traditie als Joe Turner e.a., beschreef in zijn eerste compositie (tekst en muziek van een song) zijn eigen lichaamsomvang ("THE FAT MAN" = De dikke man), en nam dit nummer voor de plaat op in 1949.
Als geboortejaar van de echte Rockabilly kunnen we 1954 aanmerken. Zijn bijnaam was: "THE HILLBILLY CAT"... We zijn nu aangeland in MEMPHIS, in de SUN-studio's van SAM C. PHILLIPS, en de zanger waarover we het gaan hebben is natuurlijk ELVIS PRESLEY!
Ook Elvis Presley poogde als Hillbilly/Country zanger succesvol te worden. Elvis speelde wat gitaar, en SUN-baas Phillips (met dubbel L) hoorde wel wat in Presley's stem. Na wat studio-geëxperimenteer met Country-songs, wat niet erg succesvol verliep, ontstond dan plotseling, eigenlijk meer bij wijze van grap dan als serieus bedoeld, de onvervalste ROCKABILLY-SOUND.
Als begeleiders van Elvis waren in de Sun-studio's aanwezig: Scotty Moore op elektrisch versterkte sologitaar, Bill Black op contrabas en vaak ook D.J. Fontana op drums. Soms ook zorgde alleen Bill Black op zijn bas voor de ritme-effekten. Want het kenmerkende van de echte Rockabilly-muziek is dat de grote (contra-)bas op een specifieke, "slaande" manier bespeeld werd en wordt. Men noemt dit op zijn Engels "SLAPPING BASS".
Het grote verschil met de Hillbilly-muziek was dat in de echte Rockabilly altijd drums of andere ritme-effekten te horen waren.
SAM PHILLIPS was al vanaf 1950 bezig met het opnemen van allerlei Blues-, Rhythm and Blues- en Country-muzikanten. Hij zocht steeds naar bijzondere dingen. Artiesten die in andere studio's niet aan bod kwamen, kregen bij Phillips sneller een kans. Hoe het kwam weet ik niet, maar een geweldig groot aantal van de latere wereldsterren zijn op z'n minst eenmaal in de SUN-studio's geweest. Niet van álle zangers en groepen die bij hem kwamen bracht Sam Phillips platen uit, sommige nam hij zelfs niet op of hij wiste de opnamen ervan later weer uit. Ook is bijna geen enkele artiest op het SUN-label zelf tot grote hoogte gekomen. De meesten werden pas echt groot op een ander (groter) label. (Het woord "label" duidt enerzijds op het etiket wat op beide zijden van een plaat is geperst, en anderzijds op de naam van de platenmaatschappij.) Maar datgene wat Sam Phillips hééft opgenomen en op plaat uitgebracht, maakt hem naar mijn gevoel onsterfelijk. Je zou zelfs kunnen stellen dat de Rockabilly/Rock and Roll en de daaruit voortgekomen popmuziek in de Sun-studio is ontstaan.
Twee andere studio's die in diezelfde tijd van groot belang waren zijn: CHESS en SPECIALTY.
Sam Phillips was begonnen met zwarte blueszangers en blanke country-artiesten. Door de nog steeds aanwezige scheidingslijn tussen beide groepen, en de dientengevolge splitsing in de platenmarkt, zocht Phillips iemand die de spontaniteit en de inzet van de negerzangers bezat, maar die toch geaccepteerd zou worden door het blanke publiek.
Met ELVIS PRESLEY werd Phillips wensen verre overtroffen. Elvis zong als een neger, bewoog zich als een neger, had oude blues-songs op zijn repertoire, maar was toch eigenlijk een "gewone" Hillbilly.
Na Elvis Presley, die voor het SUN-label maar 5 singles maakte en toen aan RCA-Records verkocht werd, kwam er een gigantische stoet navolgers van deze zo sensationele nieuwe muziekstijl. Alle navolgers waren blank. En we kunnen ook wel stellen dat ROCKABILLY een puur blanke aangelegenheid was en nog is. Veel van de vroegere Hillbilly-groepen schakelden om naar de Rockabilly (omdat Rockabilly eigenlijk een moderne vorm van Hillbilly was), maar toch stonden veel Country-artiesten niet helemaal achter dat "nieuwe gedoe". De meesten keerden dan later ook weer terug naar de Countrymuziek. Al met al hebben maar weinig groepen het nivo en de intensiteit van Elvis Presley weten te bereiken. Ook al omdat de muziek eigenlijk te elementair en primitief was. Twee zangers die Elvis' kwaliteiten konden evenaren waren CARL PERKINS en BUDDY HOLLY.
Tot aan de vijftiger jaren was er een zeer strikte scheiding tussen muziek van de blanke, en muziek van de zwarte Amerikaanse bevolking. De Blues, de Jazz en de Rhythm and Blues waren de muziek van de negers. De Country and Western was een puur blanke aangelegenheid, de BIG BANDS die Swing-muziek speelden waren voornamelijk blank en de Boogie Woogie uit de veertiger jaren werd door zowel zwart als blank geadopteerd.
De negermusici hadden echter uitsluitend zwart publiek en de blanke musici werkten uitsluitend voor blank Amerika. En ook de diskjockeys uit die tijd werkten niet bevorderlijk voor het opheffen van deze scheidingen. Dit had dan tot gevolg dat zwarte muziek nauwelijks op de radio aan bod kwam, want de diskjockeys waren alle blank. De algemeen gebruikte term voor zwarte muziek uit die tijd was "RACE MUSIC" (rassenmuziek), en die term werd gebezigd om afkeuring voor die muziek uit te drukken.
De al genoemde ALAN FREED, die ook diskjockey was, doorbrak de scheidingsmuur tussen blank en zwart. Hij draaide alle platen die hij goed vond, ongeacht of ze door negers of blanken gemaakt waren.
De COUNTRY AND WESTERN muziek is van essentieel belang geweest voor het ontstaan van de Rockabilly muziek. Een van de nevenstijlen van de Country & Western was (en is nog steeds) de HILLBILLY. De Hillbilly muziek is ontstaan onder invloed van de veertiger jaren Swing en Boogie Woogie. Het is zuivere Country & Western, met als basisinstrumenten de gitaar, de viool ('Fiddle' in het Engels), de 'steelguitar' (ook wel Hawaiian-gitaar genoemd) en de grote staande contrabas. Alles werd akoestisch gespeeld, zonder versterking dus. Eigenlijk kun je zeggen dat de Hillbilly muziek, evenals de WESTERN-SWING (ook een onderdeel van de Country & Western, maar dan met Jazz-achtige invloeden), zoals die gespeeld werd in de veertiger en begin vijftiger jaren, al een soort Rockabilly was.
De Hillbilly, de Western-Swing en de Rockabilly hebben alle drie als kenmerk dat ze overwegend snel (in 'uptempo') gespeeld worden.
Ik sprak al over Alan Freed, die volop Rhythm and Blues, negermuziek dus, draaide in zijn radioprogramma's. Mede daardoor begon de Rhythm and Blues langzaamaan door te sijpelen in de andere muzieksoorten, en met name in de "blanke" muziek.
De Hillbilly-zanger die van onschatbaar belang is geweest voor alle latere muziek (en tot op heden door zijn composities nog steeds is), en in het bijzonder voor de Rockabilly, was HANK WILLIAMS. Vanaf 1945 tot aan zijn dood in 1953 heeft hij heel wat wereldberoemde composities geproduceerd, waaronder "JAMBALAYA". In Hank Williams' muziek zaten heel wat negerblues invloeden, elementen die ook in de latere Rockabilly van groot belang waren.
Een ander figuur die later wereldberoemd zou worden, was in dezelfde tijd als Hank Williams zijn grootste successen beleefde, nog een echte "Hillbilly":
BILL HALEY. Vanaf 1945 maakte deze Bill Haley nog zuivere Country/Hillbilly/Western-Swing muziek. Maar Bill Haley was steeds gefascineerd geweest door Blues en Rhythm & Blues-zangers, en vanaf 1950 begon hij dan ook songs van die mensen op zijn repertoire te zetten. Vooral de Rhythm and Blues zanger JOE TURNER inspireerde Bill Haley.
Haley's muziek is niet direct onder Rockabilly te rangschikken. Enerzijds was zijn muziek nog teveel Hillbilly en anderzijds was het teveel Rhythm and Blues. Bill Haley gebruikte op zijn platen naast het bekende Hillbilly instrumentarium ook instrumenten als accordeon en saxofoon.
Ik noemde reeds de Rhythm and Blues zanger JOE TURNER, die een echte "Shouter" was. Het woord "Shouter" is moeilijk te vertalen, omdat de letterlijke vertaling "Schreeuwer" betekent. In elk geval is duidelijk dat Joe Turner een luidruchtige zanger was. FATS DOMINO daarentegen, ook een Rhythm and Blues zanger, had een veel zachter stemgeluid. Hij werkte in dezelfde traditie als Joe Turner e.a., beschreef in zijn eerste compositie (tekst en muziek van een song) zijn eigen lichaamsomvang ("THE FAT MAN" = De dikke man), en nam dit nummer voor de plaat op in 1949.
Als geboortejaar van de echte Rockabilly kunnen we 1954 aanmerken. Zijn bijnaam was: "THE HILLBILLY CAT"... We zijn nu aangeland in MEMPHIS, in de SUN-studio's van SAM C. PHILLIPS, en de zanger waarover we het gaan hebben is natuurlijk ELVIS PRESLEY!
Ook Elvis Presley poogde als Hillbilly/Country zanger succesvol te worden. Elvis speelde wat gitaar, en SUN-baas Phillips (met dubbel L) hoorde wel wat in Presley's stem. Na wat studio-geëxperimenteer met Country-songs, wat niet erg succesvol verliep, ontstond dan plotseling, eigenlijk meer bij wijze van grap dan als serieus bedoeld, de onvervalste ROCKABILLY-SOUND.
Als begeleiders van Elvis waren in de Sun-studio's aanwezig: Scotty Moore op elektrisch versterkte sologitaar, Bill Black op contrabas en vaak ook D.J. Fontana op drums. Soms ook zorgde alleen Bill Black op zijn bas voor de ritme-effekten. Want het kenmerkende van de echte Rockabilly-muziek is dat de grote (contra-)bas op een specifieke, "slaande" manier bespeeld werd en wordt. Men noemt dit op zijn Engels "SLAPPING BASS".
Het grote verschil met de Hillbilly-muziek was dat in de echte Rockabilly altijd drums of andere ritme-effekten te horen waren.
SAM PHILLIPS was al vanaf 1950 bezig met het opnemen van allerlei Blues-, Rhythm and Blues- en Country-muzikanten. Hij zocht steeds naar bijzondere dingen. Artiesten die in andere studio's niet aan bod kwamen, kregen bij Phillips sneller een kans. Hoe het kwam weet ik niet, maar een geweldig groot aantal van de latere wereldsterren zijn op z'n minst eenmaal in de SUN-studio's geweest. Niet van álle zangers en groepen die bij hem kwamen bracht Sam Phillips platen uit, sommige nam hij zelfs niet op of hij wiste de opnamen ervan later weer uit. Ook is bijna geen enkele artiest op het SUN-label zelf tot grote hoogte gekomen. De meesten werden pas echt groot op een ander (groter) label. (Het woord "label" duidt enerzijds op het etiket wat op beide zijden van een plaat is geperst, en anderzijds op de naam van de platenmaatschappij.) Maar datgene wat Sam Phillips hééft opgenomen en op plaat uitgebracht, maakt hem naar mijn gevoel onsterfelijk. Je zou zelfs kunnen stellen dat de Rockabilly/Rock and Roll en de daaruit voortgekomen popmuziek in de Sun-studio is ontstaan.
Twee andere studio's die in diezelfde tijd van groot belang waren zijn: CHESS en SPECIALTY.
Sam Phillips was begonnen met zwarte blueszangers en blanke country-artiesten. Door de nog steeds aanwezige scheidingslijn tussen beide groepen, en de dientengevolge splitsing in de platenmarkt, zocht Phillips iemand die de spontaniteit en de inzet van de negerzangers bezat, maar die toch geaccepteerd zou worden door het blanke publiek.
Met ELVIS PRESLEY werd Phillips wensen verre overtroffen. Elvis zong als een neger, bewoog zich als een neger, had oude blues-songs op zijn repertoire, maar was toch eigenlijk een "gewone" Hillbilly.
Na Elvis Presley, die voor het SUN-label maar 5 singles maakte en toen aan RCA-Records verkocht werd, kwam er een gigantische stoet navolgers van deze zo sensationele nieuwe muziekstijl. Alle navolgers waren blank. En we kunnen ook wel stellen dat ROCKABILLY een puur blanke aangelegenheid was en nog is. Veel van de vroegere Hillbilly-groepen schakelden om naar de Rockabilly (omdat Rockabilly eigenlijk een moderne vorm van Hillbilly was), maar toch stonden veel Country-artiesten niet helemaal achter dat "nieuwe gedoe". De meesten keerden dan later ook weer terug naar de Countrymuziek. Al met al hebben maar weinig groepen het nivo en de intensiteit van Elvis Presley weten te bereiken. Ook al omdat de muziek eigenlijk te elementair en primitief was. Twee zangers die Elvis' kwaliteiten konden evenaren waren CARL PERKINS en BUDDY HOLLY.
TERUG NAAR BIBLIOTHEEK
|
TERUG NAAR STARTPAGINA
|
